Er bestaat een elders

Mysterieuze woorden

Wanneer je de Valle dei Mòcheni binnentreedt, hoor je woorden en klanken die van ver komen.

Als je Duits spreekt, zullen de manier van groeten Guatmorng en Gèltsgott en wat andere uitdrukkingen je bekend in de oren klinken.

Sommige woorden zijn het resultaat van contaminatie tussen het Oudduits uit Beieren, het Italiaans en het dialect van Trentino.

De Oostenrijkse schrijver Robert Musil was tijdens zijn verblijf in de Valle dei Mòcheni erg onder de indruk van de Mòcheno-taal; zozeer zelfs dat voor hem de woorden van deze taal, waarvan sommige mysterieus en magisch waren, de toegang vormden tot een andere wereld, tot een ‘elders’.

Het bos beleven

Lem der bòlt betekent 'het bos beleven'.

De bewoners van de vallei hebben altijd in contact met het bos geleefd. Ze zochten paddenstoelen, gingen jagen, maakten een wandeling naar een bergtop of sprokkelden hout.

Uit het bos was het dak – s dòch – van de hoeve– heff – afkomstig, gemaakt van dakspanen – de schintln  – van stevig lariks, recht en zonder knoesten gezaagd, die werden vastgezet met boomstammen en stenen als bescherming tegen wind en sneeuw. Ook van hout waren de ‘dalmedre’ – kospm – schoenen met zolen van lariks of sparrenhout, met noppen om op ijs en grashellingen te kunnen lopen.

Een plaats die geeft

Het bos was en is en plaats die geeft, een geleefde plek, die zichzelf kan vernieuwen en de mens voorziet van levende materie. Een materie die bijvoorbeeld nog steeds aanwezig is in de huizen van weleer, in de boerderijen die de landelijke architectuur van vroeger bewaren.

De details vertellen hier in de Valle dei Mòcheni nog steeds over de diepe band van de gemeenschap met het bos: over vlijt en verbeeldingskracht, en over een taal die de herinnering bewaart aan de mensen die hier eeuwen geleden tussen deze bergen hun eigen ‘elders’ vonden.