Het verspreide dorp

Elke maso is een dorp

Gebouwd op een stuk landbouwgrond, vormt de maso (der hoff in het Mòcheno) de kern van de Mòcheno-gemeenschap. De maso omvat verschillende gebouwen, zoals het woonhuis, de hooischuur, de stal, de kelder voor het bewaren van wijn en worst en een huisje voor melkverwerking. Naast de landbouwgrond is er ook een moestuin en een weidegedeelte. 

Een maso is zelfvoorzienend, als een klein dorp. 

Maar wie zijn de bewoners? 

Iedereen onder hetzelfde dak

In het Mochèni-dal bestaat de regel van een gesloten maso niet. Volgens deze regel wordt de maso alleen door de oudste zoon geërfd. Hier wordt de maso echter na het overlijden van het gezinshoofd verdeeld onder alle zonen, die met hun gezinnen in de maso blijven wonen. 

En zo kan het gebeuren dat veel mensen onder hetzelfde dak wonen. 

Vaak zijn de beschikbare middelen niet genoeg voor iedereen. Daarom stoppen de mannen zodra het zaaiseizoen voorbij is met het boerenwerk en vertrekken. Ze worden krumer, ambulante verkopers op de paden van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk.  

Om te zorgen dat er minder monden gevoed hoeven worden, en tegelijkertijd iets te verdienen, zeulen ze zware houten kisten (kraks) op hun rug met zich mee, en begeven zich op de paden die het Mòcheni-dal als een spinnenweb doorkruisen.

Verspreid maar verbonden

Het netwerk van paden verbindt alle paden in het Mòcheni-dal met elkaar. Dit maakt duidelijk dat de maso’s, hoewel zelfvoorzienende kleine dorpen, alleen kunnen bestaan in verbondenheid met de burengemeenschap. 

Men komt samen voor feestdagen, om huwelijken te vieren en afspraken te bekrachtigen, maar vooral om gezamenlijk het waardevolle natuurlijke erfgoed van het dal te beheren. 

Van het kappen van bomen in de bossen tot het beheer van waterlopen, van het onderhoud van wegen tot dat van bergweiden. Alles georganiseerd volgens precieze regels, die de Mòcheni onderling hebben opgesteld. Iedereen is gelijk. 

En daarom zijn hier geen pleinen of kastelen.. Omdat er in dit betoverde dal zijn er ook geen koningen zijn.