Van het front naar de Valle Incantata

Een bezoek aan de “Valle Incantata”

Een afgelegen plek, hangend in de tijd, waar de bergen lijken te ademen. Hier, te midden van stilte en archaïsche verschijningen, vindt Musil een ‘andere’ wereld, die hij later de Valle Incantata, de betoverde vallei, zou noemen.

Uit die ervaring kwam Grigia voort, de novelle die in 1921 werd gepubliceerd.
Het is het verhaal van Homo, een geoloog die door de ondernemer Hoffingott op zoek naar goud wordt gestuurd. Hij laat zijn vrouw en kind achter, zijn hart al in tweestrijd, klaar om een nieuw licht te omarmen.

Lena Maria Lenzi, “la Grigia”.

Hij wordt in de vallei zonder wantrouwen verwelkomd. Nieuwkomers brengen werk mee en worden door de bewoners met nieuwsgierigheid en eenvoud ontvangen.
De natuur in de vallei is prachtig, de vrouwen zijn verbluffend joviaal. Eentje in het bijzonder.

“Zij heette Lena Maria Lenzi: die naam deed denken, net als die van Selvot of Gronléit of Malga Mendana, aan amethist en bloemen, maar hij noemde haar liever “la Grigia”, de grijze, naar de koe die ze bezat.”

Zij krijgen een geheime affaire, die bestaat uit stiekeme en onvermijdelijke ontmoetingen.
Na verloop van tijd begint Homo het contact met zijn eerdere leven te verliezen, net als de hoofdpersoon in Heart of Darkness van Conrad.
Maar hier is geen sprake van verschrikking – alleen van zoete, mystieke en totale overgave.
“Dit waren huwelijksdagen en opneming in het paradijs."

De herfst, de mijn, het einde

Dan wordt het herfst.
Grigia maakt een eind aan de relatie. Ondertussen gaat ook het mijnbouwbedrijf failliet.
Er vindt nog een laatste ontmoeting plaats, in een verlaten mijn die is omgebouwd tot liefdesnest. Daar verrast de echtgenoot van de vrouw de twee geliefden.
Zij weet zich in veiligheid te brengen. Homo niet. Hij blijft roerloos liggen, gevangen in de diepte van de aarde, van de steen en van de mijn, alsof hij aanvaardt dat zijn lot deel uitmaakt van de natuurlijke orde van de vallei, van die oude kracht die hem heeft opgenomen en uiteindelijk heeft opgeslokt.

De terugkeer van Musil

Musil daarentegen herstelt zich.
Na maanden in de Valle dei Mòcheni te hebben doorgebracht, komt hij via de Isonzo en Wenen in Bolzano terecht, waar hij zijn vrouw Martha weer ontmoet.
In 1916 wordt hij redacteur van de Tiroler Soldaten-Zeitung, het bulletin van de troepen, en blijft hij patriottische artikelen schrijven.

Pas later, in het wereldberoemde De man zonder eigenschappen, zal zijn ontgoocheling over de oorlog en de ineenstorting van het Rijk volledig tot uiting komen.

Maar Grigia blijft voor altijd een buitengewoon levendig, intens, en suggestief portret van de Valle dei Mòcheni, de natuur en de bevolking ervan.

Een vallei die, toen en nu nog steeds, stilte, mysterie en openbaring blijft bieden.