Kraina trzech języków

Żywe laboratorium mniejszości i otwartości na świat

Nie wszystko, czego szukamy w danym obszarze, jest od razu widoczne. Choć góry, lasy, jeziora i zamki Trentino już na pierwszy rzut oka robią wrażenie, jednak aby wyjść poza to, co widać i poznać lepiej lokalną historię, tradycje i sposoby życia, trzeba zbudować most, głębsze połączenie.

Nie jest to eksponat muzealny

W Trentino od wieków współistnieją różne języki i kultury. W Valle dei Mòcheni ta obecność jest oczywista: społeczność doliny wciąż zachowuje język w pełni zintegrowany ze współczesnym życiem.

W ciągu ostatnich kilku dekad pojawiła się skodyfikowana gramatyka, słownictwo i nowe neologizmy, które pozwalają na używanie języka w nowoczesnych kontekstach. Standaryzacja to delikatna ścieżka: nie eliminuje różnorodności, ale ją opisuje i zachowuje. Celem jest stworzenie modelu zdolnego do uwzględnienia naturalnej różnorodności języka, wariantów rodzinnych, cech lokalnych i historycznych wpływów kontaktu z językiem niemieckim i włoskim.  

Filzerhof

Leksykalne prace kolekcjonerskie, takie jak te prowadzone przez Barbarę Laner, wydobywają bardzo bogate niuanse: terminy typu hozen (dziś „oswajanie”, dawniej „ssanie”) lub trudno przetłumaczalne spazl, używane w znanych kontekstach, mówią o głębokim świecie kulturowym. 

Języki mniejszości są żywymi zasobami. Ich ochrona jest wartością zbiorową, która wzbogaca wszystkich. Znajomość ich jest również prawem i obowiązkiem społeczności stanowiącej większość, ponieważ bez mniejszości Trentino byłoby uboższe i bardziej jednolite, pozbawione różnorodności, która czynią je wyjątkowym. 

Valle dei Mòcheni, kraina trzech języków

Trzy języki, jeden oddech

W wielojęzycznej szkole polo w Fierozzo (Vlarotz) język mocheński współistnieje z włoskim, niemieckim i angielskim w środowisku, w którym języki nie tylko istnieją obok siebie, ale się przenikają.  

Lokalny język staje się pomostem do świata zewnętrznego, środkiem do komunikowania się poza Alpami i poruszania się po tyrolskim, południowotyrolskim lub bawarskim świecie, miejscach wybieranych przez wielu młodych ludzi z gmin na studia lub do pracy. Promowanie włosko-mocheńskiej dwujęzyczności, wraz ze znajomością języków niemieckiego i angielskiego, oznacza oferowanie prawdziwych narzędzi do orientowania się w złożonym i wzajemnie powiązanym świecie.

Języki niosą ze sobą historie, pomysły i wrażliwość. Uznanie tego faktu ma kluczowe znaczenie dla faktu, że język mocheński – jak każdy język mniejszościowy – pozostaje żywy, żywotny i stanowi integralną część dzisiejszego społeczeństwa. I przyszłości.

Valle dei Mòcheni

Mit i rzeczywistość
PRZEJDŹ DO ZAKŁADKI
Published on 11/12/2025