SZLAKIEM PIĘCIU MIASTECZEK TRENTINO

W dolinach regionu Trentino natura i historia łączą się ze sobą, tworząc harmonijną całość. Aby odkryć lokalne tradycje, najlepiej wybrać się na wycieczkę do zabytkowych miasteczek, które nieśmiało wyłaniają się spośród dolin i lasów niczym piękne, wiosenne kwiaty. Położone pomiędzy górami zabytkowe miasteczka Trentino są niepowtarzalne ze względu na swoją historię, zabytkowe zabudowania, charakterystyczne stodoły do suszenia siana oraz bogactwo tradycji.

I tak, u podnóża gór Pale di San Martino znajduje się Mezzano, charakteryzujące się drewnianą architekturą o walorach artystycznych oraz widokiem na Dolomity. Dzisiaj to miasteczko stanowi esencję alpejskiej tradycji, którą odwiedzający goście mogą odnaleźć w każdym zakątku, wzdłuż wąskich uliczek, na małych podwórzach, w cieniu charakterystycznych balkonów. To prawdziwe i zarazem niepowtarzalne muzeum na świeżym powietrzu, które można odkryć, podążając różnymi trasami tematycznymi w ramach szlaków „Segni sparsi del rurale” (śladami życia wiejskiego). Do wyboru szlak poświęcony fontannom, również tym niegdyś wykorzystywanym do prania bielizny, przydomowym ogródkom (jest ich około 250), architekturze wiejskiej oraz charakterystycznym stodołom do przechowywania siana (lokalnie nazywanym tabià), malowidłom ściennym oraz zabytkowym inskrypcjom. Najbardziej znaną trasą jest jednak szlak "Cataste&Canzei", przebiegający uliczkami miasteczka, na którym podziwiać można pomysłowo ułożone stosy drewna, wyniesione do rangi artystycznych dzieł.

Mezzano jest nierozerwalnie związane z otaczającą je przyrodą. I tak, początek biorą tu liczne oznakowane szlaki, prowadzące przez dziewiczy Park krajobrazowy Paneveggio – Pale di San Martino (Parco naturale di Paneveggio - Pale di San Martino), a przemierzyć je można pieszo bądź na rowerze górskim. Typowym produktem doliny Primiero jest Botiro – masło uzyskane z surowej śmietanki zebranej z mleka od krów pasących się latem na alpejskich łąkach.

U podnóża Dolomitów Brenta i niedaleko jeziora Molveno znajduje się San Lorenzo – Dorsino, miasteczko o tradycji rolniczej, powstałe w wyniku połączenia siedmiu mniejszych osad, nazywanych przez lokalną ludność le „Ville”. W każdej z nich podziwiać można rzadko spotykane zabudowania wiejskie, wyróżniające się charakterystycznymi elementami architektonicznymi, np. stodołami, w których przechowywano siano, znajdującymi się na wyższych piętrach budynków oraz prowadzącymi do nich rampami zwanymi „pont”, a także typowymi dla tego regionu suszarniami. Kolejny szlak łączy ze sobą religijne i świeckie elementy, prowadzi po sanktuariach, małych kościółkach i kapliczkach, gdzie odnaleźć można liczne wota.

Tuż za obrzeżami miasteczka rozpoczynają się szlaki Parku Krajobrazowego Adamello-Brenta (Parco naturale Adamello-Brenta). Typowym produktem tego obszaru jest Ciuìga – kiełbasa z mięsa wieprzowego wymieszanego z gotowaną rzepą.

W odległości zaledwie kilku kilometrów od miejscowości uzdrowiskowej Terme di Comano znajduje się Rango – spokojne miasteczko leżące na płaskowyżu Bleggio. Podcienia, piwnice, przejścia bramne, fontanny, ogrodzenia z kamienia, brukowane ulice oraz zabytkowe domy wypełniają centralną część miasteczka, jednocześnie świadcząc o wiejskim życiu, toczącym się tu już przed wieloma wiekami. Przybywając do Rango, pierwszą napotkaną, okazałą budowlą mieszkalną jest “el portech de la Flor”. To najstarszy i zarazem największy zespół zabudowań, stanowiący przykład dla późniejszych budynków powstałych w Rango. Krótki spacer dzieli tę miejscowość od Balbido, jednego z „wymalowanych miasteczek” Trentino. To określenie Balbido zawdzięcza obecności okazałych malowideł ściennych na licznych zabudowaniach miasteczka, odwołujących się do scen z życia na wsi, wykonanych przez krajowych i zagranicznych artystów. Lokalnym produktem są orzechy włoskie (Noci del Bleggio), zbierane ręcznie w drugiej połowie września, a następnie myte i naturalnie suszone na specjalnych sitach rozmieszczonych na poddaszach domów, gdzie zapewniony jest dobry przewiew powietrza.

W Canale di Tenno, zaledwie kilka kilometrów od jeziora Garda, spacer brukowanymi uliczkami, pośród zabytkowych domów i bram z kamienia, portyków i solidnych ścian, to sama przyjemność. O bogatej historii tej wiejskiej osady świadczą pokryte brukiem uliczki, podcienie i charakterystyczne sklepienia kolebkowe obecne w zabytkowych domach z kamienia, łączące ze sobą przyległe domostwa. Obecnie przestrzenie te zajmowane są przez pracownie i sklepy z wyrobami rzemieślniczymi oraz typowe lokale. Jednym ze znanych, również zagranicą, miejsc jest Dom artysty „Giacomo Vittone” (Casa degli Artisti “Giacomo Vittone”), który od marca do grudnia gości wystawy i wydarzenia artystyczne. W sierpniu uliczki miasteczka wypełniają się uczestnikami wydarzenia poświęconego Średniowieczu – „Rustico Medioevo”, łączącego od 1986 roku sztukę, uliczne widowiska, koncerty, dawne tańce oraz tradycyjną sztukę kulinarną. Prawdziwą perełką obszaru Tenno, z pewnością jest jezioro Tenno, leżące niedaleko miejscowości Canale. Jezioro słynie z pięknego koloru wody, oscylującego pomiędzy turkusem a szmaragdem w zależności od pory roku, poziomu wody oraz warunków pogodowych. Lokalnym produktem jest tu Carne Salada – cienko pokrojone mięso wołowe podawane na surowo bądź lekko smażone.

Bondone, niedaleko jeziora Idro, to ostatnia z miejscowości Trentino zaliczonych do grona „najpiękniejszych miasteczek Włoch” („borghi più belli d’Italia”). To najbardziej wysunięta na południe gmina doliny Valle del Chiese, położona na granicy z regionem Lombardia. Miasteczko zostało założone przez węglarzy, którzy mieszkali tu przez 4 miesiące w roku, a następnie, na początku wiosny, przemieszczali się do pobliskich dolin, aby zajmować się produkcja węgla drzewnego. Ślady pierwszych mieszkańców nie zaginęły – odczuwalne są w czasie spaceru wąziutkimi, wyznaczonymi w Średniowiecza uliczkami, wyłożonymi brukiem, często przechodzącymi w strome schody pomiędzy domostwami i zabytkowymi ścianami stawianymi bez zaprawy. Oprócz Kościoła Narodzenia Pańskiego warto zwrócić uwagę na liczne freski poświęcone Matce Boskiej – wota złożone dawno temu. W okolicy znajduje się zamek Castel San Giovanni, zabytkowa twierdza hrabiów Lodron, pochodząca z XII w., której czaru dodaje bez wątpienia wyjątkowa lokalizacja – na szczycie występu skalnego położonego nad jeziorem Idro. Lokalnym produktem doliny Valle del Chiese jest mąka kukurydziana Storo – Farina Gialla di Storo.