Ze szczytów w doliny

Jestem zmianą 

Jesteśmy w samym środku rewolucji. Najgorętsze lata w historii następują po sobie, rekord za rekordem. Ludzkość jest świadoma faktu, że my, wieloletnie lodowce, pomimo zajmowania zaledwie 10% powierzchni Ziemi, jesteśmy regulatorami klimatu, zasobami słodkiej wody, od których zależy przetrwanie miliardów osób i setek żyjących gatunków.  

Tutaj, w Alpach, jesteśmy spoiwem gór – kiedy się wycofujemy, tracą równowagę, zapadają się. Właśnie dlatego Organizacja Narodów Zjednoczonych postanowiła poświęcić nam rok 2025 – Międzynarodowy Rok Ochrony Lodowców! Symboliczny rok, ustanowiony z myślą o postawieniu nas w centrum uwagi. Przy obecnym tempie topnienia, my, alpejskie lodowce, ryzykujemy całkowite zniknięcie do 2100 roku; lodowiec Marmolada nawet przed rokiem 2050! 

Badacze, alpiniści i wędrowcy zapuszczają się na moją pokrywę z lodu i śniegu, wędrując wśród moren usypiskowych, których nie jestem w stanie już ukryć. Przybywają latem i zimą, ostrożni i czujni – wiedzą, że w ciepłych sezonach staję się podstępny.  

Wycofując się, zwracam sekrety, które przechowywałem przez wieki – ciała dawnych podróżników, narzędzia myśliwskie i rolnicze, pozostałości zapomnianych bitew. Widzę, jak bardzo są zajęci naukowcy i archeolodzy. Pracowicie czytają moje warstwy, odzyskują przedmioty i artefakty, notując wszystko, aby niczego nie zapomnieć. 

Jestem życiem 

Według Włoskiego Komitetu Glacjologicznego, w okresie od 1850 r. do dziś my, lodowce alpejskie utraciliśmy ponad 60% naszej powierzchni. Marmolada była tego tragicznym świadectwem w 2022 roku, kiedy to zawalił się gigantyczny serak, pochłaniając wiele żyć. Istnieją również inne, mniej widoczne oznaki rozpadu – znikające drogi i ścieżki, chaty wymagające odbudowy, górskie wioski zmuszone do wymyślania siebie na nowo, aby przetrwać, coraz bardziej niepewna dostępność wody.  

Tam, gdzie lód się cofa, mchy, porosty i rośliny pionierskie kolonizują odsłonięte powierzchnie, a następnie zakorzeniają się krzewy i małe drzewa. Wiele gatunków przystosowanych do zimnych środowisk nie ma czasu na adaptację, co stanowi ryzyko, że braknie dla nich miejsca. Będą spychane coraz wyżej, aż do całkowitego zniknięcia. 

Międzynarodowy Rok Ochrony Lodowców ma być przypomnieniem, okazją do refleksji i działania. Badania są niezbędne, pozwalając zrozumieć zachodzące zmiany i przewidzieć ich konsekwencje. Nauka, która bada mnie i inne lądolody – pokrywy lodowe, śnieg, lód morski i wieczną zmarzlinę – nazywana jest nauką o kriosferze. Integruje kilka dyscyplin: geologię, klimatologię, hydrologię, inżynierię i nauki społeczne.  

Jest to potężne narzędzie do kierowania polityką adaptacyjną w ukierunkowany i zrównoważony sposób. Zrozumienie ewolucji lodowców i wiecznej zmarzliny umożliwia opracowywanie coraz dokładniejszych modeli prognozowania.  

Teraz chciałbym, abyś przejrzał się w moim połyskującym lodzie i posłuchał mojej ciszy. Mam do przekazania tylko dwa słowa: „uważajcie na siebie”.