W PREHISTORYCZNEJ WIOSCE, MIĘDZY LĄDEM A WODĄ

W Fiavé, między jeziorem Garda a Dolomitami Brenty, można zatrzymać czas i odbyć niezwykłą podróż – poznać życie codzienne, jakie toczyło się tu 3500 lat temu na terenie osady palowej, wznoszącej się u brzegów dawnego Jeziora Carera. Zbiornik wodny, który przekształcił się w torfowisko, przez kilka tysięcy lat przechowywał ślady pierwszych wspólnot, żyjących tu między wodą a lądem. Dzięki czemu na początku lat 70. ślady dawnej kultury mogły zostać wydobyte i przywrócone światu przez archeologów.

24 czerwca odbędzie się w osadzie uroczysta inauguracja Parku Archeo Natura Fiavé. Jest to przedsięwzięcie zrealizowane z inicjatywy i pod kuratelą Inspektora Nadzoru Dóbr Kultury Prowincji Autonomicznej Trydentu. Instalacja została wzniesiona, aby z silnym ładunkiem emocjonalnym i multisensorycznym przybliżyć zwiedzającym fakty archeologiczne, historię i spuściznę przyrodniczą.

Ten wyjątkowy obszar o dużym znaczeniu historycznym i przyrodniczym otrzymał trzy wyróżnienia UNESCO. Fiavé to, podobnie jak Ledro, jedna z 111 miejscowości, tworzących sieć prehistorycznych osad palowych na terenie łuku alpejskiego i uznanych w 2011 roku Światowym Dziedzictwem UNESCO. Również Dolomity Brenty, których szczyty odbijają się w nieruchomej tafli torfowiska, zaliczone zostały do Światowego Dziedzictwa. Terytorium Giudicarie zostało natomiast w 2015 roku Rezerwatem Biosfery UNESCO.

Wzniesione budowle sąsiadują ze stanowiskiem archeologicznym, z którego wyłaniają się pozostałości pali podtrzymujących konstrukcje z epoki brązu. Przekraczając próg parku, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, ów „las palowy”, jak go określili archeolodzy, przeistacza się w zamieszkałą wioskę, zapraszając do eksploracji niespotykanych dotąd wyrywków codzienności z drugiego tysiąclecia p.n.e.

Powstało tu także małe jezioro, na którego brzegach odtworzono w naturalnej wielkości pale, na których stawiano domy oraz zrekonstruowano ostatnią prehistoryczną wioskę z charakterystycznymi, zmyślnymi fundamentami kratowymi i palisadą. Zaangażowanie Inspektora Nadzoru pozwoliło utrzymać ścisły związek, jak to było możliwe historycznie dokładny, między rekonstrukcjami a wyjątkowym charakterem wiosek na wodzie. Ów charakter był już uwidoczniony w szeroko zakrojonych pracach wykopaliskowych, prowadzonych od 1969 roku do lat 90 i towarzyszących im publikacjach. Wtedy to rzucono nowe światło na prehistoryczne osady palowe w regionie alpejskim, co z kolei sprawiło, że Fiavé znalazło się w centrum uwagi całego świata. Ta dokumentacja stała się podstawą wiernej rekonstrukcji pięciu chat, z których trzy można zwiedzać w środku, korzystając z kładki zawieszonej nad wodą. Wnętrza domostw zostały wyposażone i urządzone tak, aby oddać klimat codziennego życia mieszkańców pradawnej wioski.

Uzupełnieniem ekspozycji są panele informacyjne oraz instalacje, ilustrujące życie z czasów osad palowych, a także centrum dla odwiedzających z filmami i sprzętem multimedialnym, parkingi i miejsca dedykowane rodzinom i najmłodszym zwiedzającym.

Do parku można dotrzeć bezpośrednio z Muzeum Palafitów, w centrum Fiavé, w ciągu około 30 minut. Wystarczy pokonać wygodną i przyjemną drogę, która wiedzie drewnianymi kładkami, wijąc się między łąkami i polami uprawnymi wokół torfowiska. Inna droga prowadzi z parkingu położonego wzdłuż drogi wiodącej do Riva del Garda obok torfowiska.

Muzeum Palafitów, otwarte w 2012 roku w Fiavé, od razu podbiło serca odwiedzających interesującą i innowacyjną ścieżką ekspozycyjną, stanowiącą bezpośrednią i interaktywną prezentację przyległego stanowiska archeologicznego. Jedyna w Europie kolekcja blisko 300 drewnianych przedmiotów zaskakuje swoim doskonałym stanem. Są to naczynia i sprzęty kuchenne, takie jak kubki, chochle, tace, trzepaczki i narzędzia robocze, m.in.: wiadra, młotki, sierpy, wiertła czy trzonki siekiery. Wyjątkowe warunki środowiskowe, panujące w toni jeziora, pozwoliły odzyskać nawet żywność: kłosy pszenicy, dereń, orzechy laskowe, jabłka i gruszki.

Ciekawostki

Palafity z Ledro. Także zachodnie brzegi jeziora Ledro okazały się być miejscem niezwykle ważnych prac archeologicznych, polegających w szczególności na renowacji ruin osady palafitowej z wczesno-środkowej epoki brązu (2200-1350 p.n.e.). W ostatnim stuleciu odnaleziono ponad 10 000 pali. Muzeum i wioska odtwarzają atmosferę panującą w osadzie, dzięki czemu zwiedzający mogą przenieść się do czasów naszych przodków. W okresie letnim można tu uczestniczyć w bogatym programie „Palafittando”, na który składają się laboratoria archeologii doświadczalnej i naśladowczej, imprezy „living prehistory”, spektakle i wydarzenia tematyczne.

Monte San Martino w Lundo. Ten występ skalny znajdujący się między Altogarda i Giudicarie, ukryty przez lata pod grubą warstwą roślinności i odkryty dopiero około dziesięciu lat temu, ukazał pozostałości starożytnej fortyfikacji, zbudowanej zgodnie z dokładnymi wskazówkami strategiczno-wojskowymi, u schyłku Cesarstwa Rzymskiego. Fortyfikacja miała za zadanie powstrzymać najazd „barbarzyńców”, a za czasów Karola Wielkiego i nowego imperium pełniła funkcję strażnika pilnującego sieci dróg łączących Europę z Włochami. Po wiekach zapomnienia archeolodzy realizujący międzynarodowy projekt, wydobyli na światło dzienne najważniejsze elementy, zachowane w niezwykle dobrym stanie, wśród których najbardziej zachwyca oratorium poświęcone Świętemu Marcinowi. Do Monte San Martino można dojść pieszo z miejscowości Lundo, kierując się drogowskazem SAT 425. Piesza wędrówka po leśnej drodze i ścieżkach zajmuje około godzinę, z kolei osoby wyruszające z Arco potrzebują około 40 minut, aby, niczym dawni podróżnicy, przemierzyć San Giovanni al Monte i wiekowe stare lasy bukowe.

Rezerwat biosfery UNESCO Alpi Ledrensi i Judicaria. Znaczna część obszaru między jeziorem Garda a Dolomitami Brenty, zajmująca powierzchnię 47 tysięcy hektarów jest bardzo intensywnie wypełniona bioróżnorodnością, ale także historyczno-kulturowymi świadectwami oraz przykładami zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych. Dzięki czemu w 2015 roku otrzymała międzynarodowe prestiżowe wyróżnienie, w ramach programu MaB – „Man and Biosphere”. Są to obszary zewnętrznych Giudicarie i Tennese, w obrębie Ekomuzeum Judicaria „Od Dolomitów do Gardy” oraz Doliny Ledro i Dolnego Chiese.