De vindingrijkheid van een bergvolk

Niet alleen maar boeren

We zijn gewend de bergen te zien als een volkomen natuurlijke omgeving. We vergeten dat de bossen, zoals we die nu zien, ook het resultaat zijn van menselijk ingrijpen, en dat de rotsen en spontane vegetatie al duizenden jaren een bron van levensonderhoud en een werkplek zijn.  

In de bergen zaten edelmetalen en mijnen verborgen, de bossen waren het domein van mensen die speciale, bijna magische kennis bezaten, zoals de kolenmakers, de smeden die gebruik maakten van door water aangedreven hamers, en verzamelaars van larikshars, waaruit terpentijn werd verkregen. Ouderwetse chemie dus: water en vuur, metalen en planten. 
Kennis die voor velen mysterieus bleef, empirisch toegepast, en die ons laat zien hoe de arbeid, de primitieve industrie, volledig met de grond verbonden was. Men  geloofde bijvoorbeeld dat ook mineralen als vruchten van de aarde gezien moesten worden en een groeicyclus hadden. 

Als je deze aspecten van de bergen wilt verkennen, kun je verschillende plaatsen bezoeken in het Ecomuseum van Val Meledrio, waar een aantal constructies nog te zien zijn, zoals de kalkoven, een oven die gebruikt werd om kalksteen te verhitten om kalk voor gebouwen te produceren, de door water aangedreven hamer  - een van de 28 die ooit in de regio aanwezig waren - en een werkplaats uit de zestiende eeuw waar ijzergereedschappen werden gemaakt. 

En ook het terpentinepad, in de voetsporen van harsverzamelaars. 

De ijzermijnen

Een andere activiteit die niet verbonden is met de landbouw maar wel een oude traditie is, vinden we in Val di Pejo, in Comasine. Hier bloeide vanaf de vijftiende eeuw de mijnbouw, met de winning van magnetiet waaruit ijzer werd gemaakt. De mijnen bleven tot in de jaren 60 van de vorige eeuw actief.  

Interessant is ook het feit dat de uitwisseling van kennis over de winning en de verwerking van het mineraal heeft geleid tot migratie naar deze landen van arbeiders uit Lombardije, zozeer zelfs dat dit nog steeds wordt weerspiegeld in de lokale taal:  het dialect van Ossana en Val di Pejo is in feite een Lombardisch dialect, dat verschilt van het dialect van de Val di Sole (dat de kenmerken van de Ladinische taal bevat). 

Het is momenteel niet mogelijk de mijnen te bezoeken, maar binnenkort opent het Palazzo Migazzi in Cogolo di Pejo voor het publiek. Hier kun je meer te weten komen over het leven van de mijnwerkers in deze vallei.  

De kracht van water

De Val di Sole, de Rabbi- en Pejo-valleien zijn rijk aan waterlopen, van beken tot woeste stromen die niet alleen werden gebruikt voor irrigatie van de velden, maar ook voor de ontwikkeling van oude vormen van industrie.  

De kracht van het water werd gebruikt voor het voeden van de smidsovens, waar ijzer verwerkt en gesmeed werd. Om meer te weten te komen over deze activiteit kun je een bezoek brengen aan Fucina Marinelli, de Marinelli-smidsoven, die met zijn watermolens ook een  heel pittoreske plek is. 

Water is en blijft van fundamenteel belang voor de productie van elektriciteit, die in de valleien van Trentino in de eerste decennia van de twintigste eeuw op een waarlijk heldhaftige manier werd gerealiseerd. In Cogolo di Pejo kun je een bezoek brengen aan de waterkrachtcentrale, die nog steeds in gebruik is en de “mooiste van Italië" wordt genoemd vanwege zijn prachtige architectuur. Een niet te missen bezienswaardigheid om meer te leren over het leven in deze Alpenvallei.  

Meer informatie

De warmte van stenen

Kalksteen leverde kalk voor de bouw, maar vanaf de 16e eeuw werd de productie van de zogenaamde “olle”, tegels voor kachels gemaakt  van klei, ook heel belangrijk.  
In deze bergdalen moesten de huizen efficiënt verwarmd kunnen worden. De huizen werden zo gebouwd dat geen warmte werd verspild, met veel gebruik van hout, ook om de muren van de  stube te bedekken, kleine ramen, lage plafonds en natuurlijk een “olle”-kachel.

Grote kachels aan de buitenkant bedekt met majolica-tegels, en aan de binnenkant met “olle” en vuurvaste stenen die de warmte lang vasthouden, met minder gebruik van hout dan een open haard. Als je een huis wilt zien waar dit bijna allemaal nog aanwezig is, kun je een bezoek brengen aan het  Casa de la Béga, daterend uit de negentiende eeuw, in Strombiano di Pejo.