Odpowiedzialna Val di Fassa

Val di Fassa stoi obecnie przed dylematem – kontynuować drogę sezonowej miejscowości wakacyjnej z niekontrolowanym przepływem turystów lub zainwestować w model, który wzmocni lokalną społeczność i zagwarantuje zrównoważony rozwój środowiskowy, gospodarczy i kulturowy. Mieszkańcy są zdeterminowani, aby inwestować w turystykę, która koncentruje się na jakości, a nie ilości, zmniejszając przeludnienie i tworząc obszar, w którym ludzie mogą mieszkać i pracować przez cały rok.  

Po długiej dyskusji z udziałem hotelarzy i przedstawicieli społeczności, została przedstawiona propozycja dążenia do osiągnięcia do 2040 r. modelu „15 – 45”, czyli liczby 15 000 mieszkańców i maksymalnej liczby 45 000 jednoczesnych turystów, tj. stosunku jeden do trzech, zamiast obecnego jeden do sześciu.  

To sami obywatele, zaniepokojeni rosnącą liczbą młodych osób, które zmuszone są do opuszczenia swojej ziemi z powodu zaporowych cen nieruchomości i kosztów życia, rozpoczęli prace nad stworzeniem spółdzielni lub stowarzyszeń w celu zwalczania tego zjawiska. Tak jest na przykład w przypadku inicjatywy „Una casa per chi la usa” [Dom dla tych, którzy z niego korzystają], uruchomionej w Moenie w 2024 r. przez grupę mieszkańców. Inicjatywa zapewnia szansę pozostania tym, którzy chcą mieszkać i pracować w dolinie, poprzez rozmowy z właścicielami nieruchomości w celu zagwarantowania przystępnych cenowo rozwiązań mieszkaniowych. Zasadniczą koncepcją jest przejście od „miejsca konsumowanego” do „miejsca przeżywanego”, ze świadomością, że tylko poprzez zachowanie tożsamości doliny i jej mieszkańców możliwe jest zaoferowanie wysokiej jakości gościnności dla przyjeżdżających.  

Mobilność i przepływy 

Kolejnym ważnym tematem jest mobilność. Niezbędne jest wdrożenie systemu transportu publicznego Brt Bus Transit, tj. szybkiego, zintegrowanego systemu z autobusami kursującymi na wydzielonych pasach. Starannie zbudowany, bez naruszania wolnych terenów, Brt Bus Transit oferuje realną alternatywę dla prywatnych samochodów, znacznie poprawiając mobilność w mieście i zmniejszając ruch uliczny, zanieczyszczenie i czas podróży.  Wdrożenie tego nowego systemu transportowego jest związane z Zimowymi Igrzyskami Olimpijskimi w 2026 roku.

Władze współpracują również z Agencją Promowania Turystyki w celu poprawy niezawodności usługi skibus tak, aby podróż przez przełęcze była bardziej zrównoważona i szybka. Na przykład na lato 2025 r. planowane jest zamknięcie Col Rodella dla samochodów. Krok te ma promować „powolną mobilność” oraz jazdę na rowerze i chodzenie pieszo. 

Przyjęto również konkretne zobowiązanie do zmniejszenia sezonowości ruchu turystycznego – wydarzenia i działania organizowane są głównie wiosną i jesienią, schroniska i hotele pozostają otwarte do października lub listopada. Współpracując z lokalnymi ośrodkami turystycznymi i instytucjami, Agencja Promowania Turystyki Val di Fassa jest zaangażowana w rozwój zrównoważonej i zróżnicowanej oferty turystycznej, przyciągającej odwiedzających przez cały rok i zmniejszającej presję w okresach szczytu, poprawiając w ten sposób jakość życia mieszkańców i doświadczenia turystów. 

Ochrona środowiska 

Ochrona środowiska jest priorytetem. Biorąc pod uwagę fakt, że nasze życie zależy od różnorodności biologicznej, konieczne jest zachęcanie do tworzenia i ulepszania obszarów chronionych, np. w ramach Sieci Natura 2000. Pozwala to chronić ekosystemy dolin i gór, jednocześnie generując nowe możliwości dla wykwalifikowanych miejsc pracy w sektorze ochrony środowiska.  

Ponadto, poprzez kampanie komunikacyjne, dostępne informacje oraz zorganizowaną i nieustanną pracę organów i ośrodków turystycznych, Val di Fassa jest zaangażowana w promowanie odpowiedzialnego i świadomego korzystania z gór, z szacunkiem dla istniejącej natury, od drzew po zwierzęta, od kwiatów po grzyby, bez uszczerbku dla aspektów bezpieczeństwa.  

Alpinizm i przygoda pozostają częścią głęboko zakorzenionej tradycji doliny, przywilejem tych, dla których góry są pasją życia i którzy, świadomi ryzyka i złożoności zdobywanych szczytów, akceptują chodzenie po nich z szacunkiem dla natury. Kultura gór wysokich jest promowana i chroniona jako istotny składnik tożsamości tego terytorium, stanowiąc także pomost między różnymi kulturami oraz między duchem przygody a potrzebą nieustannej refleksji nad sobą i swoim związkiem ze skałami, lodem i niebem.  

Są tu miejsca, które mają prawo pozostać niedostępne, chroniąc swoje tajemnice, a także inne miejsca, w zasięgu ręki, otulone zapachem siana i ciszą alpejskiego jeziora, oferujące gościnność przyjaznego schronienia i ciszę ścieżki wśród sosen.

Doświadczenie górskie jest dla każdego, ale dla każdego z nas jest inne. 

Od ilości do wartości 

Poczucie odpowiedzialności społeczności jest zatem silne, potwierdzając, że przyszłość terytorium jest odpowiedzialnością indywidualną i zbiorową. Każda osoba na swoim stanowisku ma prawo i obowiązek wyobrażać sobie rozwój i poprawę stanu swojej ziemi oraz czuć odpowiedzialność za urzeczywistnienie tej wizji. W końcu zrównoważony rozwój jest nie tylko wyrażany w terminach technicznych lub certyfikacjach, ale wynika również z edukacji, świadomości i aktywnie pojmowanego obywatelstwa.  

To, kim jesteś, twoja tożsamość, jest podstawą, na której możesz odkrywać siebie na nowo i decydować, kim chcesz się stać. Kluczem jest koncepcja „od ilości do wartości”. Kultura i tradycje ladyńskie, zieleń lasów, biel śniegu i błękit nieba to miłość na całe życie tych, którzy mają je w swoich sercach i duszach, a które mogą i muszą być również dumą przyszłości.

Jakie są najlepsze sposoby, aby Val di Fassa stała się przykładem odpowiedzialności społecznej i środowiskowej, a jednocześnie przyjaznym miejscem turystycznym, otwartym na świat?  Żądanie obywateli, aby móc czynnie uczestniczyć w wyborach, które mają wpływ na doliny, miasteczka i góry, wybrzmiewa coraz wyraźniej, a cała społeczność domaga się wzięcia pod uwagę na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym w zakresie określania perspektyw i działań operacyjnych dla nowego modelu turystyki i zarządzania terytorium. 

Val di Fassa z pewnością nie jest osamotniona w stawianiu czoła tym wyzwaniom. Nicolò Weiss, dyrektor Agencji Promowania Turystyki Val di Fassa, przypomina, że w łuku alpejskim, zamieszkałym przez 14 milionów mieszkańców, każdego roku odnotowuje się napływ 120 milionów turystów, do których należy doliczyć ok. 100 milionów wycieczkowiczów. Alpy odpowiadają obecnie za 43% światowej zimowej turystyki górskiej.  

Niemniej jednak Val di Fassa należy do szczególnie obserwowanych, właśnie ze względu na swoją sławę i wynikającą z niej rosnącą liczbę przyjazdów. Wielu wzoruje się na jej przykładzie. Odpowiedzialność za wdrożenie skutecznej ścieżki świadomej turystyki spoczywa zatem nie tylko na mieszkańcach i naturalnej równowadze terytorium, ale także na wszystkich tych, którzy mogą znaleźć w Val di Fassa działający model do naśladowania i powielania.  Droga niełatwa, ale możliwa do wdrożenia, która będzie żyła dzięki determinacji organizacji i społeczności, przy aktywnym uczestnictwie tych, którzy przyjeżdżają jako goście i którzy, oprócz kawałka swojego serca, mogą również pozostawić w tych górach idee, szacunek i odpowiedzialność.